İstanbul’da geçtiğimiz günlerde meydana gelen 6,2 büyüklüğündeki depremin ardından gözler yeniden kentsel dönüşüm çalışmalarına çevrildi. Uzmanlara göre 1,5 milyon konutun yenilenmesi gereken İstanbul’da, özellikle 700 bin riskli yapının acil dönüşüme ihtiyacı bulunuyor. Ancak bu sürecin önündeki en büyük engel hâlâ finansman eksikliği.
Hamide Hangül'ün Dünya Gazetesinde yer alan haberine göre kentsel dönüşüm uzmanları ve sektör temsilcileri, dönüşüm sürecinde finansman sorununun aşılabilmesi için alan bazlı ve kendi kaynağını üreten projelerin önemine dikkat çekiyor. Mimar Dr. Nihat Şen, “Vatandaşı borçlandırarak bu süreci yürütmek artık çok zor. Finansmanı kendi içinden çıkan projelerle, minimal imar artışları ve KDV, harç gibi ücretlerde sağlanacak tam muafiyetle dönüşüm hızlandırılabilir” dedi.
“Dönüşüm, milli güvenlik meselesidir”
Şen, kentsel dönüşümün sadece bir yapı yenileme çalışması değil, aynı zamanda bir milli güvenlik meselesi olduğunu belirterek, “Bu süreç siyasetin üstünde, zamana bırakılamayacak kadar önemli bir konu. Vatandaşlarımızın metrekare hesabına takılmadan sürece destek vermesi gerekiyor. Bu şekilde yapı stoğu kısa sürede yenilenebilir” diye konuştu.
“Şehir kimliğine uygun dönüşüm şart”
Dönüşüm projelerinin şehir kimliğine katkı sağlayacak şekilde planlanması gerektiğini vurgulayan Şen, belediyelerin süreçte vatandaş ve müteahhit arasında arabuluculuk görevini üstlenerek sorun çözen kurumlara dönüşmesi gerektiğini söyledi. Şen, “Sürecin şeffaf, anlaşılır ve güven verici bir şekilde anlatılması gerekiyor. Dirençli şehirler için önce zihinsel dönüşümü başarmalıyız” dedi.
“Kamu-özel işbirliği ve tam muafiyet önemli”
AYİDER Başkanı Hakan Şişik de, kentsel dönüşümün sağlıklı bir şekilde ilerlemesi için kamu-özel işbirliği modellerinin geliştirilmesi gerektiğini belirterek, “Bugün ruhsat harçlarından muafiyet olsa da başka adlar altında müteahhitlerden ücretler alınıyor. KDV, tarife ve ücretlerde sağlanacak tam muafiyet dönüşümün önündeki engelleri kaldırır” dedi.
“Feragatle iki yeni daire çıkabilir”
DEGÜDER Kurucu Başkanı Sinan Türkkan ise finansmanı kendi içinden çıkan modellerle dönüşümün mümkün olduğunu belirtti. Türkkan, “Vatandaş 5-10 metrekarelik alanından feragat ettiğinde binaya iki yeni daire eklenebiliyor. Bu yeni daireler maliyeti karşılayarak dönüşümü mümkün hale getiriyor. Bu yöntemi şu an uyguladığımız projeler var” dedi.
Sektörden çözüm önerileri:
Kentsel Dönüşüm Finansman Bankası kurulmalı.
6306 sayılı yasa güncellenmeli.
Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği alan bazlı dönüşümü teşvik edecek şekilde revize edilmeli.
Kentsel dönüşüm kredileri 180-240 ay vadeli olmalı.
Kredi miktarı düzenli olarak güncellenmeli.
Riskli binaların satışı ve kiralanması engellenmeli.
Müteahhitlere uzun vadeli kiralama modeliyle teşvik sağlanmalı.
Belediyeler sosyal konut üretiminde aktif rol üstlenmeli.
