Hazine ve Maliye Bakanlığı, gayrimenkul sektöründe vergi kaçağını önlemek amacıyla tapu işlemlerine yönelik denetimlerini artırdı. Daha önce kira gelirlerinin denetimine odaklanan Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), şimdi ise konut satışlarında düşük bedel beyan ederek eksik tapu harcı ödeyen mükellefleri mercek altına aldı.
Yapay zeka destekli sistemle düşük beyanlar tespit ediliyor
Denetim süreci, GİB tarafından geliştirilen Mekânsal Veri Analizi (MEVA) Sistemi üzerinden yürütülüyor. Bu sistem, belediye rayiç bedelleri, bölgesel emsal satış fiyatları, ilan sitelerindeki güncel veriler ve değerleme raporlarını analiz ederek tapuda beyan edilen bedelin piyasa gerçeklerine uygun olup olmadığını otomatik olarak kontrol ediyor. Uyumlu olmayan beyanlar tespit edildiğinde mükelleflere yazılı uyarılar gönderiliyor.
15 gün içinde düzeltme imkânı
Sistem odaklı yapılan bu kontroller sonucunda eksik harç ödeyen vatandaşlara, satışın gerçekleştiği taşınmazın adresi ve bedel farkını içeren resmi yazılar gönderiliyor. Bu yazılarda, 15 gün içerisinde “pişmanlık hükümleri” kapsamında farkı beyan ederek ödeme yapılması öneriliyor. Aksi halde cezai işlem uygulanabiliyor.
Uzmanlardan “değer barışı” ve harç indirimi önerisi
Uzmanlara göre yıllardır süregelen düşük bedel beyanı uygulaması, konut satışlarında şeffaflığın önündeki en büyük engellerden biri. Bu nedenle sektörde, gerçek satış bedellerinin tapuya yansıtılması için hem “değer barışı” hem de tapu harçlarında indirime gidilmesi gerektiği yönünde talepler artıyor. Böylelikle hem devletin vergi kaybı azalacak hem de vatandaşlar tapu işlemlerinde daha şeffaf hareket edecek.
Tapu harcı ne kadar?
Mevcut uygulamaya göre konut alım-satımında, tapuda beyan edilen bedel üzerinden hem alıcıdan hem de satıcıdan yüzde 2 oranında tapu harcı tahsil ediliyor. Ancak bu bedel, ilgili taşınmazın emlak vergi değerinin altında olamıyor. Düşük beyan tespit edilmesi durumunda, eksik kalan harç sonradan faiziyle birlikte tahsil ediliyor.
Pilot illerden tüm Türkiye’ye yayılıyor
İstanbul, Ankara, İzmir ve Bursa gibi büyükşehirlerde başlayan tapu denetimlerinin, önümüzdeki süreçte Türkiye genelinde yaygınlaştırılması bekleniyor. Yetkililer, vatandaşların ceza ile karşılaşmamaları için konut satışlarında mutlaka gerçek bedel üzerinden işlem yapmalarını tavsiye ediyor.
