İstanbul'da meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki son deprem, milyonlarca insanı bir kez daha büyük tehlikeyle yüzleştirdi. Şehirdeki 600 binin üzerindeki binanın çökme riski taşıdığı belirtilirken, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yürüttüğü destekli kentsel dönüşüm kampanyaları hayati bir fırsat sunuyor. Devletin sağladığı hibeler, faizsiz krediler ve taşınma yardımları ile vatandaşların güvenli konutlara kavuşması sağlanıyor.
1,5 milyon riskli yapıdan 600 bini acil durumda
Necmi Çiçekçi'nin Türkiye Gazetesinde yer alan haberine göre, İstanbul genelinde 7,5 milyon yapı bulunuyor. Bunların 1,5 milyonu riskli yapı statüsünde değerlendirilirken, yaklaşık 600 bin bina kritik derecede risk taşıyor ve acilen dönüştürülmesi gerekiyor. 2012 yılından bu yana yaklaşık 923 bin bağımsız bölüm yenilenirken, 209 bin birimin dönüşüm süreci devam ediyor.
Dönüşüm sürecinin büyük kısmını bakanlık yürütüyor
2023 verilerine göre, İstanbul’daki aktif dönüşüm projelerinin %65’i doğrudan bakanlık tarafından yürütülüyor. Özel sektör %34’lük bir rol üstlenirken, İstanbul Büyükşehir Belediyesi sadece %1 oranında dönüşüme katkı sağlıyor. Bu veriler, devletin kentsel dönüşüm sürecindeki belirleyici rolünü açıkça ortaya koyuyor.
Destek paketinde hibe, faizsiz kredi ve taşınma yardımı var
Riskli yapılarda oturan vatandaşlara sunulan destekler şu şekilde:
875 bin TL hibe
875 bin TL faizsiz kredi
125 bin TL taşınma yardımı
Toplamda bir konut için sunulan devlet desteği 1 milyon 875 bin TL’ye ulaşıyor. Ticari alanlar için ise hibe ve kredi 437 bin 500 TL, taşınma yardımıyla toplam destek 1 milyon TL’yi buluyor. Kredi notu veya gelir seviyesi aranmaksızın herkes bu imkanlardan yararlanabiliyor.
Ödemeler kademeli yapılıyor, kredi geri ödemeleri 2 yıl sonra başlıyor
Hak sahiplerine doğrudan ödeme yapılmazken, destekler yüklenici firmaya aktarılıyor. Ödemeler 4 aşamada gerçekleşiyor. Kredilerin geri ödemesi ise yapı ruhsatı alındıktan iki yıl sonra başlıyor ve 10 yıla kadar vadelendirilebiliyor. İlk yıl faiz uygulanmıyor, sonraki yıllarda ise TÜFE’nin yarısı kadar artış yapılıyor.
TOKİ ve Emlak Konut büyük projelerde devrede
Ada ya da mahalle bazlı projelerde, tüm hak sahiplerinin mutabakatı sağlanırsa TOKİ ve Emlak Konut sürece dahil olabiliyor. Bu durumlarda devlet hibesi inşaat maliyetinden düşülüyor ve geri kalan bedel uygun taksitlerle ödeniyor.
Riskli yapı tespiti nasıl yapılır?
Vatandaşlar, bakanlıkça lisanslandırılmış firmalara başvurarak binalarına riskli yapı tespiti yaptırabiliyor. Bu incelemede yapıdan karot örneği alınıyor ve teknik analizlerle binanın durumu belirleniyor. Riskli ilan edilen yapılar için yasal süreç başlıyor ve dönüşüm süreci hızlandırılıyor.
Arkiteam’den uluslararası başarı
Kentsel dönüşümün yanı sıra mimarlık dünyasında da önemli başarılar yaşanıyor. Arkiteam Mimarlık, Avrupa’nın prestijli yarışmalarından A’ Design Competition’da üç ayrı ödül kazandı. Rams City Haliç ve Cibo Vita projeleriyle gümüş, Rams Beyond Etro ile bronz ödül alan firma, sürdürülebilirlik odaklı ve estetik çözümler üreten vizyonunu bir kez daha kanıtladı.
