Türkiye’de kamu maliyesi üzerindeki faiz yükü her geçen yıl artıyor. 2026 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Teklifi’ne göre devlet, önümüzdeki yıl iç ve dış borçlar için toplam 2 trilyon 741,7 milyar lira faiz ödemesi yapacak. Bu tutar, 2025’e göre yüzde 33,6 oranında artış anlamına geliyor.
Bu yılın sonunda 2 trilyon 52,7 milyar TL seviyesinde gerçekleşmesi beklenen faiz ödemeleri, 2026’da yeni bir rekor kıracak. Hesaplamalara göre devletin faiz ödemesi aylık ortalama 228 milyar TL, günlük 7 milyar 511 milyon TL, saatte 312 milyon TL, dakikada 5 milyon TL ve saniyede yaklaşık 87 bin TL olacak.
Faizin bütçe içindeki payı son 16 yılın zirvesinde
Bütçedeki faiz ödemeleri, toplam harcamaların yüzde 14,5’ine, vergi gelirlerinin ise yüzde 19,9’una karşılık geliyor. Başka bir ifadeyle devlet, topladığı her 100 TL verginin yaklaşık 20 TL’sini faize ayıracak. Bu oran, son 16 yılın en yüksek düzeyi olarak dikkat çekiyor.
2006’da bütçenin üçte birini oluşturan faiz harcamaları sonraki yıllarda düşüş eğilimine girmiş, 2017’de yüzde 8,4’e kadar gerilemişti. Ancak 2019’dan itibaren yeniden yükselen faiz yükü, 2026 projeksiyonlarında tarihi seviyelere ulaşıyor.
Artan borçlanma ihtiyacı Hazine’yi zorluyor
Bu yılın ilk dokuz ayında merkezi yönetim bütçesi 1 trilyon 731 milyar TL nakit açığı verdi. Hazine bu açığı büyük ölçüde iç borçlanmayla finanse etti ve toplam 2 trilyon 343 milyar TL net borçlanmaya gitti.
Merkezi yönetimin toplam iç ve dış borç stoku eylül sonu itibarıyla 12 trilyon 964 milyar TL’ye ulaştı. Bu borcun yüzde 53,2’si dövize dayalı. Yalnızca iç borçlarda son dokuz ayda 2 trilyon 633 milyar TL artış yaşandı.
Yüksek faiz “crowding-out” etkisi yaratıyor
Yüksek kamu borçlanması nedeniyle finansal kaynakların büyük kısmını kamunun çekmesi, özel sektörün fonlara erişimini zorlaştırıyor. Bu durum, yatırım harcamalarını baskı altına alırken “crowding-out” etkisi olarak adlandırılıyor.
Ayrıca yüksek faizle borçlanma, gelir dağılımında adaletsizlik yaratıyor ve ekonomik dengeleri olumsuz etkiliyor.
Enflasyon hedefi düşük, reel faiz yükü yüksek
Orta Vadeli Program’a göre 2026 yılında TÜFE bazında enflasyon hedefi yüzde 16 olacak. Ancak faiz ödemelerindeki yüzde 33,6’lık artış bu hedefin iki katını aşıyor. Böylece 2026’da devletin faiz ödemelerinde yaklaşık yüzde 15 reel artış yaşanması bekleniyor.
Uzmanlara göre mevcut borç stoku, yüksek faiz ortamı ve borçlanma ihtiyacı dikkate alındığında, 2026 faiz giderlerinin 3 trilyon TL’ye yaklaşması güçlü olasılık olarak görülüyor.
Naki Bakır'ın Dünya'daki köşe yazısından yararlanılarak hazırlandı
