2024 yılının ilk 5 ayında bütçenin aslan payı faize gitti. Her şeyin sorumlusu gösterilen 6 Şubat depreminin yaralarının sarılmasına yönelik harcama toplamda sadece yüzde 3’te kaldı. 5 ayda faize 475 milyar TL, deprem bölgesine yapılan harcama ise aynı dönemde 111 milyar TL oldu.Dünya Gazetesi yazarı Naki Bakır, 2024 bütçesinin 5 aylık harcama verilerini inceledi. Naci Bakır’ın “Bütçede aslan payı faize” başlıklı yazısı şöyle:“Merkezi yönetimin ilk beş aydaki bütçe harcamalarının yaklaşık üçte biri faiz ödemesi, sosyal güvenlik ve yerel yönetimler olmak üzere üç alana giderken, deprem hasarları ve depremzedelere yönelik harcamaların toplamdaki payı sadece yüzde 3’te kaldı. Deprem için bütçeye konulan 1 trilyona yakın 
ödeneğin beş ayda sadece yüzde 12,3’ü kullanıldı.Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre ocak-mayıs döneminde Hazine yardımları ve Düzenleyici ve Denetleyici Kurum (DDK) gelir fazlalarından elde edilen aktarmalar hariç toplam merkezi yönetim bütçe giderleri geçen yılın eş dönemine göre yüzde 97,9 artışla 3 trilyon 712,1 milyar lira oldu. Böylece bütçe yasası ile alınan 11 trilyon 89 milyar liralık yıllık ödeneğin yüzde 33,5’le üçte birlik bölümü ilk beş ayda harcandı.Beş aylık bütçe harcamalarının “Program Sınıflandırması”na göre dağılımında, 98 ana harcama alanı içinde en büyük payı “Hazine varlıkları ve yükümlülüklerinin yönetimi” giderleri aldı.Beş aydaki toplam bütçe harcamasının 481,5 milyar liralık bölümü bu alana gerçekleştirildi. Bu harcamaların da 475,1 milyar lira ile tamamına yakınını, iç ve dış borç faiz ödemeleri oluşturdu. Geçen yılın eş dönemine göre faiz ödemeleri yüzde 99,8, toplam Hazine varlık yükümlülük yönetimi giderleri yüzde 96,9 arttı.Faiz ödemelerinin toplam bütçe giderleri içindeki payı yüzde 12,8, toplam Hazine varlık ve yükümlülüklerinin yönetimi giderlerinin payı yüzde 13 olarak gerçekleşti. Bütçede 1 trilyon 284,9 milyar lira olarak bu alana ayrılan yıllık ödeneğin yüzde 37,9’u beş ayda kullanıldı.Sosyal güvenliğe 432 milyarGeçen yılın aynı dönemine göre yüzde 85 artışla 432,3 milyar liraya ulaşan sosyal güvenlik giderleri, bütçede faizden sonra ikinci en büyük harcama kalemini oluşturdu. Söz konusu giderler beş aylık toplam harcamada yüzde 11,6 pay aldı. Yılın tümü için ayrılan 1 trilyon 237,2 milyar liralık sosyal güvenlik ödeneğine göre beş aylık kullanım yüzde 34,9’a ulaştı.
Bütçede üçüncü büyük harcamayı, yerel yönetimleri güçlendirme programı kapsamındaki giderler oluşturdu.Söz konusu giderler geçen yılın eş dönemine göre yüzde 102,2 artışla 290,3 milyar liraya ulaştı, beş aylık toplam bütçe harcamasının yüzde 7,8’lik bölümü bu alan gitti. Yıllık 901,2 milyar lira olan yerel yönetimleri güçlendirme ödeneğine göre harcamalarda beş aylık gerçekleşme yüzde 32,2 oldu.Böylece ilk beş ayda faiz, sosyal güvenlik ve yerel yönetimler olmak üzere üç alana yapılan harcamaların toplam bütçe giderleri içindeki payı yüzde 32,4’e ulaştı.Ocak-mayıs dönemindeki merkezi yönetim bütçe giderlerinden tedavi edici sağlık programı 253,1 milyar lira ile yüzde 6,8, temel eğitim 229,2 milyar lira ile yüzde 6,2, toplum güvenliği 198,7 milyar lira ile yüzde 5,4, ulusal savunma ve güvenlik 176,5 milyar lira ile yüzde 4,8, yüksek öğretim 144,5 milyar lira ile yüzde 3,9, tarım 142,3 milyar lira ile yüzde 3,8 pay aldı. İlk beş aydaki bütçe harcamalarında daha sonra 132,9 milyar lira ve yüzde 3,6 payla istihdam, 126,8 milyar lira ve yüzde 3,4 payla orta öğretim harcama programları geldi.Depreme düşük harcamaTamamına yakını deprem hasarlarının giderilmesi, deprem konutları yapımı gibi depremzedelere yönelik çeşitli harcamalar için olmak üzere bütçenin “şehircilik ve risk odaklı bütünleşik afet yönetimi programına yıllık 906,5 milyar lira ödenek konulmuştu. Bu alana bu yıl ocak ayında 1,1 milyar, şubatta 10,5 milyar, martta 31,4 milyar, nisanda 25,7 milyar, mayısta 42,7 milyar lira harcandı. Yılın ilk beş ayında bu program kapsamında yapılan toplam harcama 111,5 milyar lira oldu. Buna göre beş ayda yıllık ödeneğin sadece yüzde 12,3’ü harcandı. Deprem harcamalarının beş aylık toplam bütçe harcamaları içindeki payı sadece yüzde 3 düzeyinde gerçekleşti. Deprem giderleri, bütçede harcama büyüklüğüne göre 98 program içinde 12’nci sırada yer aldı.Merkezi yönetim bütçesinde geçen yıl ocak ayında sadece 0,5 milyar lira olan şehircilik ve risk odaklı bütünleşik afet yönetimi harcamalarının tutarı, 11 ili etkileyen Kahramanmaraş ve Hatay merkezli büyük depremlerin yaşandığı ilk ay olan şubatta 31,9 milyar liraya çıkmış, izleyen dönemde projelerin seyrine göre harcama tutarı değişirken, en büyük aktarım 645,9 milyar lira ile aralık ayında gerçekleşmiş ve yılın tümündeki toplam harcama 894,9 milyar liraya ulaşmıştı.Bütçenin yüzde 91’i 20 alanaYılın ilk beş ayında yönetim ve destek programına bütçenin yüzde 3’ü oranında 110 milyar, yoksullukla mücadele ve sosyal yardımlaşmaya yüzde 2,7’si oranında 99,3 milyar, enerji arz güvenliği, verimliliği ve enerji piyasası için yüzde 2,6’sı oranında 98,2 milyar, hukuk ve adalet programına yüzde 2,5’i oranında 93,5 milyar, koruyucu sağlığa yüzde 1,9’u oranında 71,3 milyar, kara ulaşımına yüzde 1,9’u oranında 68,9 milyar, engellilerin toplumsal yaşama katılımı ve özel eğitim için yüzde 1,5’i oranında 55,8 milyar ve toprak ve su kaynaklarının kullanımı ve yönetimine toplam giderin yüzde 1,1’i oranında 41,2 milyar lira harcandı.Böylece harcama büyüklüğüne göre ilk 20 programa toplam harcama 3 trilyon 357,7 milyar liraya ulaştı. Diğer 78 programa beş ayda yapılan toplam harcama ise 354,2 milyar lira oldu. Beş ayda program dışı giderler de 347,5 milyar lira olurken, 347,4 milyar liralık Hazine yardımları ve DDK gelir fazlası ile 3 trilyon 712,1 milyar lira olan toplam bütçe giderinin yüzde 90,5’ini ilk 20 alana, yüzde 9,5’ini diğer 78 alana yapılan harcamalar oluşturdu.Ödenek kullanımında 1’inci Cumhurbaşkanlığıİlk beş ayda, program sınıflamasına göre 98 harcama alanı içinde en yüksek ödenek kullanımı Cumhurbaşkanlığında gerçekleşti. Yıllık 5,4 milyar lira olan yıllık ödeneğin yüzde 77,5’i oranındaki 4,2 milyar liralık bölümü beş ayda harcandı. Yıllık ödeneğe göre beş ayda gerçekleşen harcama oranında bu alanı yüzde 58,3’le stratejik yönetim ve kaynak tahsisi programı, yüzde 57,1’le kamu gelirleri yönetimi, yüzde 57 ile turizmin geliştirilmesi, yüzde 55,8’le istihdam ve aynı oranla hayat boyu öğrenme programları izledi. Ödenek kullanım oranında daha sonra yüzde 54,7 ile finansal sistemin geliştirilmesi ve sigortacılık, yüzde 54,6 ile ticaretin düzenlenmesi, geliştirilmesi ve kolaylaştırılması, yüzde 50,1’le dış politika, yüzde 49’la sporun geliştirilmesi ve desteklenmesi, yüzde 48,7 ile milli kültür programları ve yüzde 48,4’le din hizmetleri ve yaygın din eğitimi geldi.
ödeneğin beş ayda sadece yüzde 12,3’ü kullanıldı.Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre ocak-mayıs döneminde Hazine yardımları ve Düzenleyici ve Denetleyici Kurum (DDK) gelir fazlalarından elde edilen aktarmalar hariç toplam merkezi yönetim bütçe giderleri geçen yılın eş dönemine göre yüzde 97,9 artışla 3 trilyon 712,1 milyar lira oldu. Böylece bütçe yasası ile alınan 11 trilyon 89 milyar liralık yıllık ödeneğin yüzde 33,5’le üçte birlik bölümü ilk beş ayda harcandı.Beş aylık bütçe harcamalarının “Program Sınıflandırması”na göre dağılımında, 98 ana harcama alanı içinde en büyük payı “Hazine varlıkları ve yükümlülüklerinin yönetimi” giderleri aldı.Beş aydaki toplam bütçe harcamasının 481,5 milyar liralık bölümü bu alana gerçekleştirildi. Bu harcamaların da 475,1 milyar lira ile tamamına yakınını, iç ve dış borç faiz ödemeleri oluşturdu. Geçen yılın eş dönemine göre faiz ödemeleri yüzde 99,8, toplam Hazine varlık yükümlülük yönetimi giderleri yüzde 96,9 arttı.Faiz ödemelerinin toplam bütçe giderleri içindeki payı yüzde 12,8, toplam Hazine varlık ve yükümlülüklerinin yönetimi giderlerinin payı yüzde 13 olarak gerçekleşti. Bütçede 1 trilyon 284,9 milyar lira olarak bu alana ayrılan yıllık ödeneğin yüzde 37,9’u beş ayda kullanıldı.Sosyal güvenliğe 432 milyarGeçen yılın aynı dönemine göre yüzde 85 artışla 432,3 milyar liraya ulaşan sosyal güvenlik giderleri, bütçede faizden sonra ikinci en büyük harcama kalemini oluşturdu. Söz konusu giderler beş aylık toplam harcamada yüzde 11,6 pay aldı. Yılın tümü için ayrılan 1 trilyon 237,2 milyar liralık sosyal güvenlik ödeneğine göre beş aylık kullanım yüzde 34,9’a ulaştı.Bütçede üçüncü büyük harcamayı, yerel yönetimleri güçlendirme programı kapsamındaki giderler oluşturdu.Söz konusu giderler geçen yılın eş dönemine göre yüzde 102,2 artışla 290,3 milyar liraya ulaştı, beş aylık toplam bütçe harcamasının yüzde 7,8’lik bölümü bu alan gitti. Yıllık 901,2 milyar lira olan yerel yönetimleri güçlendirme ödeneğine göre harcamalarda beş aylık gerçekleşme yüzde 32,2 oldu.Böylece ilk beş ayda faiz, sosyal güvenlik ve yerel yönetimler olmak üzere üç alana yapılan harcamaların toplam bütçe giderleri içindeki payı yüzde 32,4’e ulaştı.Ocak-mayıs dönemindeki merkezi yönetim bütçe giderlerinden tedavi edici sağlık programı 253,1 milyar lira ile yüzde 6,8, temel eğitim 229,2 milyar lira ile yüzde 6,2, toplum güvenliği 198,7 milyar lira ile yüzde 5,4, ulusal savunma ve güvenlik 176,5 milyar lira ile yüzde 4,8, yüksek öğretim 144,5 milyar lira ile yüzde 3,9, tarım 142,3 milyar lira ile yüzde 3,8 pay aldı. İlk beş aydaki bütçe harcamalarında daha sonra 132,9 milyar lira ve yüzde 3,6 payla istihdam, 126,8 milyar lira ve yüzde 3,4 payla orta öğretim harcama programları geldi.Depreme düşük harcamaTamamına yakını deprem hasarlarının giderilmesi, deprem konutları yapımı gibi depremzedelere yönelik çeşitli harcamalar için olmak üzere bütçenin “şehircilik ve risk odaklı bütünleşik afet yönetimi programına yıllık 906,5 milyar lira ödenek konulmuştu. Bu alana bu yıl ocak ayında 1,1 milyar, şubatta 10,5 milyar, martta 31,4 milyar, nisanda 25,7 milyar, mayısta 42,7 milyar lira harcandı. Yılın ilk beş ayında bu program kapsamında yapılan toplam harcama 111,5 milyar lira oldu. Buna göre beş ayda yıllık ödeneğin sadece yüzde 12,3’ü harcandı. Deprem harcamalarının beş aylık toplam bütçe harcamaları içindeki payı sadece yüzde 3 düzeyinde gerçekleşti. Deprem giderleri, bütçede harcama büyüklüğüne göre 98 program içinde 12’nci sırada yer aldı.Merkezi yönetim bütçesinde geçen yıl ocak ayında sadece 0,5 milyar lira olan şehircilik ve risk odaklı bütünleşik afet yönetimi harcamalarının tutarı, 11 ili etkileyen Kahramanmaraş ve Hatay merkezli büyük depremlerin yaşandığı ilk ay olan şubatta 31,9 milyar liraya çıkmış, izleyen dönemde projelerin seyrine göre harcama tutarı değişirken, en büyük aktarım 645,9 milyar lira ile aralık ayında gerçekleşmiş ve yılın tümündeki toplam harcama 894,9 milyar liraya ulaşmıştı.Bütçenin yüzde 91’i 20 alanaYılın ilk beş ayında yönetim ve destek programına bütçenin yüzde 3’ü oranında 110 milyar, yoksullukla mücadele ve sosyal yardımlaşmaya yüzde 2,7’si oranında 99,3 milyar, enerji arz güvenliği, verimliliği ve enerji piyasası için yüzde 2,6’sı oranında 98,2 milyar, hukuk ve adalet programına yüzde 2,5’i oranında 93,5 milyar, koruyucu sağlığa yüzde 1,9’u oranında 71,3 milyar, kara ulaşımına yüzde 1,9’u oranında 68,9 milyar, engellilerin toplumsal yaşama katılımı ve özel eğitim için yüzde 1,5’i oranında 55,8 milyar ve toprak ve su kaynaklarının kullanımı ve yönetimine toplam giderin yüzde 1,1’i oranında 41,2 milyar lira harcandı.Böylece harcama büyüklüğüne göre ilk 20 programa toplam harcama 3 trilyon 357,7 milyar liraya ulaştı. Diğer 78 programa beş ayda yapılan toplam harcama ise 354,2 milyar lira oldu. Beş ayda program dışı giderler de 347,5 milyar lira olurken, 347,4 milyar liralık Hazine yardımları ve DDK gelir fazlası ile 3 trilyon 712,1 milyar lira olan toplam bütçe giderinin yüzde 90,5’ini ilk 20 alana, yüzde 9,5’ini diğer 78 alana yapılan harcamalar oluşturdu.Ödenek kullanımında 1’inci Cumhurbaşkanlığıİlk beş ayda, program sınıflamasına göre 98 harcama alanı içinde en yüksek ödenek kullanımı Cumhurbaşkanlığında gerçekleşti. Yıllık 5,4 milyar lira olan yıllık ödeneğin yüzde 77,5’i oranındaki 4,2 milyar liralık bölümü beş ayda harcandı. Yıllık ödeneğe göre beş ayda gerçekleşen harcama oranında bu alanı yüzde 58,3’le stratejik yönetim ve kaynak tahsisi programı, yüzde 57,1’le kamu gelirleri yönetimi, yüzde 57 ile turizmin geliştirilmesi, yüzde 55,8’le istihdam ve aynı oranla hayat boyu öğrenme programları izledi. Ödenek kullanım oranında daha sonra yüzde 54,7 ile finansal sistemin geliştirilmesi ve sigortacılık, yüzde 54,6 ile ticaretin düzenlenmesi, geliştirilmesi ve kolaylaştırılması, yüzde 50,1’le dış politika, yüzde 49’la sporun geliştirilmesi ve desteklenmesi, yüzde 48,7 ile milli kültür programları ve yüzde 48,4’le din hizmetleri ve yaygın din eğitimi geldi. 
