Yeni ekonomi yönetimi tarafından 2023 yılının Temmuz ayında başlatılan parasal sıkılaştırma tedbirleri, sanayi üretimini baskı altına alırken perakende tüketimde belirgin bir artış yarattı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Ekim 2024 itibariyle perakende satış hacminde yıllık bazda yüzde 15 artış kaydedildi. Aynı dönemde sanayi üretimi ise yüzde 3,1 oranında geriledi.
Perakende Satışlar Yükseldi, Sanayi Geriledi
TÜİK’in takvim etkisinden arındırılmış verilerine göre, Haziran 2023-Ekim 2024 arasındaki dönemde sanayi üretim hacmi yüzde 2,3 oranında düşerken, perakende satış hacmi yüzde 12 oranında artış gösterdi. Ekim 2024 itibariyle perakende satış hacmi, 100 kabul edilen baz değerden 112’ye yükselirken, sanayi üretimi 97,7 seviyesine geriledi.Sektörel Dağılım: Teknoloji Tüketimi Zirvede
Parasal sıkılaştırma döneminde tekstil, ayakkabı ve akaryakıt gibi kategorilerde düşüş gözlemlenirken, teknoloji ve internet üzerinden yapılan satışlar yüksek artış kaydetti.- En büyük artış: Bilgisayar, yazılım, kitap ve iletişim cihazları grubunda yüzde 48,7 artış.
- Online satışlar: Yüzde 28 büyümeyle dikkat çekiyor.
- Gıda-dışı ürünler: Yıllık yüzde 18,1 artış.
- Eczacılık ve kozmetik: Yüzde 17,1 artış.
Sanayi Üretimi Neden Geriledi?
Sanayi üretimindeki düşüşte şu faktörler etkili oldu:- Kredi Erişim Sorunları: Yüksek faizler ve zorlaşan kredi koşulları, üretici KOBİ’leri finansal açıdan zorladı.
- Kaynak Tahsisi: Faiz getirili yatırımlara yönelim, üretim alanındaki yatırımları azaltıyor.
- Rekabet Sorunları: Değerli TL, ihracatçıların dış pazarlarda zemin kaybetmesine yol açtı.
Tüketimde Artışın Sebepleri
Türkiye’de tüketim artışında öne çıkan unsurlar şunlar:- Enflasyon Beklentileri: Yurttaşlar, fiyatların daha da artacağı beklentisiyle alımlarını öne çekiyor.
- Gelir Artışı: Maaşlardaki periyodik zamlar, harcama alışkanlıklarını canlandırıyor.
- Marjinal Tüketim Eğilimi: Gelir artışı, daha fazla tüketim yapılmasına neden oluyor.
Sonuç: Üretim-Tüketim Makası Açılıyor
Haziran 2023’te neredeyse paralel seyreden üretim ve tüketim, 2024’te tüketim lehine çarpıcı bir şekilde ayrıldı. Bu durum, ekonomik dengesizliklerin önüne geçmek için yeni politika adımlarının gerekliliğine işaret ediyor.
Naki Bakır'ın Dünya gazetesindeki makalesinden yararlanılarak hazırlandı. 
