Yap-İşlet-Devret (YİD) modeliyle inşa edilen Osmangazi Köprüsü için devletin kasasından çıkacak garanti tutarı dudak uçuklattı. 1,5 milyar dolara inşa edilen köprü için şirkete toplamda 15,5 milyar dolar garanti ödemesi yapılacağı hesaplandı.
AK Parti döneminde sıkça eleştirilen Yap-İşlet-Devret projelerinin kamu maliyesinde yarattığı yük bir kez daha gündemde. BirGün’den Mustafa Bildircin’in haberine göre, 9 Nisan 2009’da yapılan ihaleyle yapımına başlanan Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu kapsamında yer alan Osmangazi Köprüsü, Nurol-Özaltın-Makyol-Astaldi-Yüksel-Göçay ortaklığındaki Otoyol Yatırım ve İşletme A.Ş. tarafından üstlenildi.
Dolar 1,57 iken ihale edildi, 55 dolar garantiye ulaşıldı
İhale tarihinde dolar kuru 1,57 TL seviyesindeydi. Sözleşmeyle şirkete 22 yıl 7 ay süre tanındı. 7 yılı yapım, 15 yıl 7 ayı ise işletme süresi olarak belirlenen projenin garanti süreci ise 15 Mart 2013’te başladı.
Sözleşmeye göre, şirkete günlük 40 bin araç geçiş garantisi verildi. Araç başına ödeme tutarı ise ABD enflasyonuna endeksli olarak belirlenmişti. Başlangıçta 35 dolar olan garanti ücreti, Haziran 2025 itibarıyla 55 dolara yükseldi. Bu da günlük ortalama 2,2 milyon dolarlık garanti ödemesine tekabül ediyor.
İşletme süresi 21 yıla uzatıldı
Köprü, inşaat süresinin dolmasına 3 yıl kala, 1 Temmuz 2016’da hizmete açıldı. Bu süre de işletmeye eklendi. Sayıştay raporlarına göre, köprünün işletme süresi daha sonra 21 yıla kadar çıkarıldı.
Yılda 800 milyon dolar, toplamda 15,5 milyar dolar ödeme
CHP Genel Başkan Yardımcısı Ulaş Karasu’nun değerlendirmelerine göre, firmaya yılda yaklaşık 800 milyon dolar garanti ödemesi yapılıyor. İşletme süresinin 21 yıl olması durumunda kamu bütçesinden çıkacak toplam ödeme 15,5 milyar doları bulacak. Bu rakam, köprünün yapım maliyetinin 10 katına denk geliyor.
Fedakarlık beklendi mi?
Karasu, TBMM Başkanlığı’na sunduğu soru önergesinde, köprüden geçen araç sayılarının yıllara göre dağılımını ve garanti nedeniyle Hazine’nin yaptığı toplam ödemeyi sordu. Ayrıca, ABD enflasyonuna göre artan garanti ücretleri karşısında şirkete herhangi bir fedakarlık çağrısı yapılıp yapılmadığını da gündeme getirdi.
Vatandaşa tasarruf çağrılarının yapıldığı bir dönemde, milyar dolarlık garantilerin sorgulanması kamuoyunda yankı uyandırdı.
