Yüksek enflasyon, artan finansman maliyetleri ve daralan iç-dış talep, reel sektörün sorunlarını derinleştiriyor. Temmuz ayında imalat sanayiindeki kapasite kullanım oranı son 15 ayın en düşük seviyesine inerken, İmalat PMI üst üste beşinci ayda düşüş göstererek 47,2'ye geriledi. Yeni siparişler son 20 ayın, çalışan sayısı ise son 21 ayın en sert daralmasını yaşadı. İlk 6 ayda yeni açılan her 5 şirkete karşılık 1 şirket kapanırken, sadece temmuz ayında 183 firma
konkordato başvurusunda bulundu. Bu rakam, son yılların en yüksek aylık tutarı olarak dikkat çekiyor.
Ekonomide Sıkılaşma Politikalarının Etkileri
Enflasyonla mücadele kapsamında uygulanan sıkılaşma politikaları, reel sektörde belirgin bir şekilde hissediliyor. Yüksek finansman maliyetleri ve talepteki zayıflama, üretimde gerilemeye yol açtı. İSO İmalat PMI, temmuzda 47,2’ye inerek, sanayi üretiminin mayısta yıllık %0,1 daraldığını ve kapasite kullanım oranının temmuzda %75,9’a gerilediğini ortaya koydu. Ocak-haziran döneminde ihracattaki %2’lik sınırlı artış da işleri kurtarmaya yetmedi. Yılın ilk yarısında kurulan şirket sayısı %17,3 azalırken, kepenk indirenlerin sayısı %25,8 arttı.
Konkordato Başvuruları Rekor Seviyede
Merve Yiğitcan'ın Ekonomim.com'da yer alan haberine göre, Temmuz ayında konkordato başvurusunda bulunan firma sayısı 183'e ulaştı. Bu sayı, 2018-2019 konkordato fırtınası döneminden sonraki en yüksek aylık seviye olarak dikkat çekiyor. Yılın ilk 7 ayında konkordato başvuruları toplamda 788’e çıkarken, kesin mühlet kararı verilen dosya sayısı 311 oldu. Ocak-temmuz döneminde 334 dosya için konkordatonun reddi kararı verilirken, 55 firma için iflas kararı alındı.
İmalat Sanayi ve Kapasite Kullanım Oranı
Temmuz 2024’te %75,9’a inen kapasite kullanım oranı, son 15 ayın en düşük seviyesi olarak kaydedildi. Yılın ilk yarısında ihracatta %2’lik sınırlı bir artışla 125,4 milyar dolara çıkıldı. Ancak bu dönemde 25 sektörün 12’sinde ihracat geriledi. İç ve dış talebin daralması, firmaları üretimi azaltmaya yönlendirdi. İmalat sanayindeki daralma, kapasite kullanım oranı ve İSO İmalat PMI verileriyle net bir şekilde gözler önüne seriliyor.
İş Dünyası ve Ekonomik Beklentiler
İş dünyası temsilcileri, reel sektördeki çarkların yılın geri kalanında daha da yavaşlayacağını öngörüyor. TOBB Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sanayi Meclis Başkanı Şeref Fayat, iç piyasanın sıkılaşma politikaları nedeniyle durgunlaştığını belirtti. İhracatta kıpırdanma yaşansa da yüksek maliyetler ve rekabetçi fiyat verilememe durumu, işlerin daha da kötüye gitmesine neden oluyor. İstanbul Demir ve Demir Dışı Metalleri İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Başkanı Çetin Tecdelioğlu, iç piyasada %10-15 küçülme beklerken, %40'a varan bir daralma yaşandığını ifade ediyor.
Çalışan Sayısındaki Düşüş ve Tahsilat Sorunları
Çalışan sayısındaki düşüş, son 21 ayın en yüksek hızında gerçekleşti. Personel yetersizlikleri, üretim hacimlerini olumsuz etkiliyor. Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) Başkanı Yaman Tunaoğlu, sektörün hem yurtdışı talep daralması hem de yüksek girdi maliyetleri nedeniyle zorlandığını belirtiyor. Savunma sanayine çalışan firmalarda dahi tahsilat sorunları baş göstermiş durumda.
İhracat ve İç Piyasa Dinamikleri
Türkiye Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği (TÜRKBESD) Başkanı Gökhan Sığın, iç pazar ve ihracattaki düşüşün üretim ve istihdam için risk oluşturduğunu vurguluyor. Üretimde %11 oranında bir azalma yaşanmış durumda. İç pazarın sabit kalması ve ihracatta iyileşme olmaması halinde sektörün küçülme tehlikesi ile karşı karşıya olduğu ifade ediliyor.
Karşılıksız Çekler ve Finansal Darboğaz
Temmuz ayında karşılıksız çek adedi, hazirana göre %149,9 artarak 26 bin 351 adede ulaştı. Karşılıksız çek tutarı da bir önceki aydaki 6,45 milyar TL’den 15,77 milyar TL’ye çıktı. Bu durum, piyasada finansal sorunların derinleştiğini ve firmaların likidite krizine girdiğini gösteriyor.
Sonuç ve Gelecek Beklentileri
Reel sektörde yaşanan daralma, konkordato başvurularının artması ve finansal sorunlar, ekonomide alarm zillerinin çaldığını gösteriyor. İş dünyası temsilcileri, sıkılaşma politikalarının ve yüksek maliyetlerin etkilerinin devam edeceğini, çarkların daha da yavaşlayacağını öngörüyor. Ekonomide dengelerin yeniden sağlanabilmesi için ihracatın artırılması, iç piyasanın canlandırılması ve finansmana erişim kolaylığının sağlanması kritik önem taşıyor.
